آنـیهیدرید مالئیک ✔️دیتاشیت ، ویژگی‌ها و کاربردها

در دنیای شیمی صنعتی و مواد، ترکیب «آنـیهیدرید مالئیک» نقش بسیار مهمی دارد. این ماده نه تنها در تولید بسیاری از محصولات کاربردی استفاده می‌شود، بلکه از نظر ساختاری و شیمیایی نیز دارای خصوصیات ویژه‌ای است که آن را برای صنایع مختلف جذاب می‌سازد. در این مقاله قصد داریم تا به بررسی کامل این ماده بپردازیم: از مبانی تعریف و ساختار، تا روش تولید، کاربردها، مزایا، معایب، ایمنی و چشم‌انداز بازار. اگر شما هم فعال در صنعت شیمی، تولید رزین، پوشش، یا مواد افزودنی هستید، 

آنـیهیدرید مالئیک (Maleic Anhydride) یک ترکیب شیمیایی پرکاربرد است که در تولید رزین‌ها، پوشش‌ها، افزودنی‌های روانکار و بسیاری صنایع دیگر استفاده می‌شود. در این مقاله به تعریف، ساختار، خواص فیزیکی و شیمیایی، روش تولید، کاربردها، مزایا، ایمنی، دیتاشیت فنی و خدمات فروش و خرید آنیهیدرید مالئیک توسط شرکت مهندسین مشاور می‌پردازیم.

---

بخش اول: تعریف و ساختار آنـیهیدرید مالئیک

آنـیهیدرید مالئیک (با فرمول شیمیایی C₄H₂O₃) یک انهیدرید دی‌کربوکسیلیک است که از اسید مالئیک مشتق می‌شود. 

به بیان ساده‌تر، زمانی که اسید مالئیک (HOOC–CH=CH–COOH) دو گروه اسید کاربوکسیلیک دارد و از آن آب زدوده شود، آن-انیهیدرید مالئیک تشکیل می‌شود. 

این ترکیب به صورت یک ماده ‌جامد کریستالی سفید یا تقریباً بی‌رنگ با بوی تند شناخته می‌شود.

ساختار مولکولی و مشخصات فیزیکی-شیمیایی

ساختار مولکولی

آنـیهیدرید مالئیک جزو آنیهیدریدهای آروماتیک نیست، بلکه ساختاری حلقوی با چهار کربن دارد که در آن دو گروه کربوکسیلیک پس از حذف آب، به صورت آنیهیدرید تبدیل شده‌اند. 

این ترکیب دارای دو مرکز واکنش‌پذیر است: هم گروه آنیهیدرید و هم پیوند دوگانه C=C که امکان واکنش‌های متنوع را می‌دهد. 

خواص فیزیکی

برخی از خواص کلیدی آن عبارت‌اند از:

• وزن مولکولی: تقریباً ۹۸٫۰۶ گرم بر مول.

• نقطه ذوب: حدود ۵۲٫۸ درجه سانتی‌گراد. 

• نقطه جوش: حدود ۲۰۰-۲۰۲ درجه سانتی‌گراد. 

• دانسیته: حدود ۱٫۴۸ گرم بر سانتی‌متر مکعب.

• حلالیت: در آب به سرعت هیدرولیز می‌شود و تبدیل به اسید مالئیک می‌گردد. 

خواص شیمیایی مهم

• آنـیهیدرید مالئیک به‌عنوان یک دیـانیدرید دارای واکنش‌پذیری بالا است و به راحتی با آب، الکل‌ها، آمین‌ها واکنش می‌دهد.

• این ماده یکی از دنوفیلیل‌ها (dienophile) بسیار قوی در واکنش‌های Diels–Alder است. 

• در مجاورت بازهای قوی، آمین‌ها یا فلزات فعال ممکن است به واکنش‌های شدید یا انفجاری منجر شود. 

---

بخش دوم: روش‌های تولید و مسیرهای صنعتی

روش‌های تولید

در گذشته، تولید آنـیهیدرید مالئیک عمدتاً از اکسیداسیون بنزن یا مشتقات آن انجام می‌شد، اما امروزه روش غالب تولید استفاده از C₄ هیدروکربن (مثل بوتان) است. 

مثلاً شرکت Mitsubishi Chemical Corporation در ژاپن تولید آن را از بوتان با کاتالیزور اکسید وانادیوم ارائه می‌دهد.

مکانیسم عمومی تولید

در یک فرایند صنعتی، بوتان یا سایر ترکیبات C₄ با اکسیژن گازی در حضور کاتالیزور مصنوعی فعال (مثلاً اکسید وانادیوم) در دمای بالا اکسید می‌شوند تا آنـیهیدرید مالئیک حاصل شود. 

پس از تولید، محصول ممکن است خالص‌سازی، خشک‌سازی، و بسته‌بندی شود.

فرآیندهای جانبی و مشتقات

آنـیهیدرید مالئیک پس از تولید می‌تواند به مشتقات متعددی تبدیل شود، مانند اسید مالئیک، اسید فوماریک، آلکیلن سوکسینی­ک انهیدریدها (ASA) و … که هر یک کاربردهای ویژه‌ای دارند. 

تصویر کلی زنجیره‌ی تولید

• خوراک اولیه: بوتان یا بنزن →

• اکسیداسیون → تولید آنـیهیدرید مالئیک →

• تغییرات شیمیایی → تولید مشتقات یا مصرف مستقیم →

• کاربرد نهایی در رزین‌ها، پوشش‌ها، افزودنی‌ها.

---

بخش سوم: کاربردها و مصارف صنعتی

کاربردهای عمده

 تولید رزین‌های پلی‌استرِ ناپایدار (UPR)

بخش عمده‌ای از تولید آنـیهیدرید مالئیک صرف تولید رزین‌های پلی‌استر ناپایدار می‌شود، که در کاربردهایی مانند فایبرگلاس، قایق‌سازی، ساختمان، قطعات خودرو استفاده می‌شوند. 

 پوشش‌ها، رنگ‌ها و پوشش‌های پلیمری

در صنعت رنگ و پوشش، آنـیهیدرید مالئیک به عنوان عامل افزایش خواص پلیمری، بهبود چسبندگی، افزایش دمای انتقال شیشه‌ای استفاده می‌شود.

افزودنی‌های روانکار، پایدارکننده‌ها و کاربرد در نفت

این ترکیب در تهیه افزودنی‌های روانکار، متفرق‌کننده‌ها، تثبیت‌کننده‌های خوردگی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

 اندازه‌دهی کاغذ (Paper Sizing)

یکی از مشتقات آن، آلکیلن سوکسینی­ک انهیدرید (ASA) است که در صنایع کاغذ به عنوان ماده اندازه‌دهنده به کار می‌رود. 

 صنایع غذایی و مواد مصرفی

اگرچه ممکن است عجیب به نظر برسد، اما اسید مالئیک (که از آنـیهیدرید مالئیک ساخته می‌شود) در صنایع غذایی برای تنظیم pH، بهبود طعم و افزودن اسیدیته به کار می‌رود.

کشاورزی، سموم و داروسازی

آنـیهیدرید مالئیک و مشتقات آن در تولید انواع سموم، هورمون‌های رشد، داروها و ترکیبات واسطه‌ای شیمیایی استفاده می‌شوند. 

 جدول خلاصه کاربردها

---

بخش چهارم: مزایا، محدودیت‌ها و چالش‌ها

مزایای استفاده

• توانایی بالا در واکنش با سایر ترکیبات به دلیل وجود دو مرکز واکنش‌پذیر.

• تنوع کاربرد زیاد — از صنعت مواد ساخت (ساختمان، خودرو) تا صنایع مصرفی.

• تولید در مقیاس بالا و نسبتاً مقرون‌به‌صرفه.

• مشتقات آن (مثل اسید مالئیک) قابلیت بایوکاهش داشتگی دارند.

محدودیت‌ها و چالش‌ها

• این ماده دارای بوی شدید و تحریک‌کننده است که نیاز به مدیریت ایمنی دقیق دارد. 

• واکنش‌پذیری زیاد ممکن است مشکلات ایمن‌سازی ایجاد کند (مثلاً در تماس با آب یا بازها). 

• صنایع تولید باید با مسائل محیط‌زیستی و مقررات سختگیرانه‌ای مواجه شوند (مثل مواد پیش‌ساز بنزن در روش‌های قدیمی). 

• نوسانات قیمت مواد اولیه (بوتان، بنزن) و هزینه کاتالیزورها می‌تواند بر هزینه‌ها تأثیر بگذارد.

چالش‌های زیست‌محیطی و امنیتی

• تماس با پودر یا بخارات ممکن است منجر به تحریک چشم، پوست، ریه‌ها شود. 

• هیدرولیز سریع در آب → تولید اسید مالئیک که ممکن است محیط‌زیست را تحت تأثیر قرار دهد.

• مدیریت ضایعات تولید و انتشار گازهای جانبی (در فرایند اکسیداسیون) نیازمند فناوری‌های نوین است.

---

بخش پنجم: ایمنی، بهداشت حرفه‌ای و مقررات

 خطرات بهداشتی و ایمنی

• فرمول شیمیایی C₄H₂O₃ و شماره CAS ‎۱۰۸-۳۱-۶ دارد. 

• قرار گرفتن در معرض این ماده از طریق استنشاق، تماس پوستی یا چشمی می‌تواند موجب تحریک شدید مخاط، پوست، چشم شود. 

• محدودیت مواجهه: در محیط‌های کاری، سقف مجاز برای آن بیان شده است. مثلاً TWA OSHA حدود ۱ mg/m³ ذکر شده است.

• این ماده ممکن است باعث حساسیت پوستی یا آسم شغلی شود. 

نکات ایمنی هنگام کار

• استفاده از تجهیزات حفاظت فردی مناسب: عینک، دستکش مقاوم، تهویه مناسب. 

• نگهداری در محلی خشک، دور از آب، بازها، آمین‌ها و فلزات فعال. زیرا واکنش شدید ممکن است رخ دهد. 

• در صورت تماس با پوست یا چشم: فوراً با آب فراوان شست‌وشو داده و کمک پزشکی دریافت شود. 

• در صورت نشت یا حادثه: ایزوله‌سازی منطقه، تهویه‌ی مناسب، استفاده از لباس محافظ.

مقررات و مطابقت

• در بسیاری از کشورها، آنـیهیدرید مالئیک تحت مقررات مواد خطرناک قرار دارد و نیاز به گزارش، کنترل انتشار و برچسب ایمنی دارد. 

• شرکت‌ها باید برگه‌های داده ایمنی (SDS) را در اختیار کارکنان قرار دهند و آموزش‌های لازم را داشته باشند.

• لازم است سازگاری با مقررات منطقه‌ای (مثل اتحادیه اروپا، آمریکا) تأمین شود.

---

بخش ششم: چشم‌انداز بازار، تولید جهانی و روندها

 تولید و مصرف جهانی

براساس داده‌ها، تولید جهانی آنـیهیدرید مالئیک در سال‌های اخیر بالغ بر چند میلیون تن بوده است. 

به عنوان مثال، منطقه آسیا سهم عمده‌ای در تولید دارد.

روندها و فناوری‌های نوین

• استفاده از خوراک‌های سبک‌تر و ارزان‌تر (مثل بوتان) نسبت به بنزن برای کاهش هزینه و خطرات ایمنی/محیطی. 

• توسعه کاتالیزورهای پیشرفته‌تر برای افزایش بازده و کاهش انتشار.

• فناوری‌های بازیافت و تبدیل به مشتقات با ارزش افزوده بیشتر (مانند اسید مالئیک به عنوان افزودنی غذایی).

• تمرکز بر کاربردهای سبز و پایدار، مانند مواد کم‌اثر زیست‌محیطی.

چشم‌انداز کاربردها

با رشد صنایع ساختمان، خودرو، پوشش‌ها و مواد ساخت، انتظار می‌رود کاربرد آنـیهیدرید مالئیک نیز افزایش یابد. به خصوص در کشورهای در حال توسعه که تقاضای رزین، فایبرگلاس، پوشش‌های صنعتی در حال افزایش است.

---

بخش هفتم: نحوه انتخاب، ذخیره‌سازی و کاربرد مناسب

راهنمای انتخاب محصول مناسب

• مطمئن شوید محصول دارای خلوص مناسب، مشخصات فنی (نقطه ذوب، دانسیته، محتویات آب) و برگه SDS معتبر است.

• برای کاربردهای خاص، باید بدانید آیا محصول مناسب برای تولید رزین، یا برای افزودنی‌ها، یا برای رنگ/پوشش است.

• بررسی شرایط حمل‌ونقل، بسته‌بندی و نگهداری مهم است.

شرایط نگهداری و انبارداری

• نگهداری در محلی خشک، خنک، دور از منابع حرارت و مواد واکنش‌پذیر.

• بسته‌بندی باید کاملاً مهر و موم شده باشد تا از جذب رطوبت و هیدرولیز جلوگیری شود.

• تهویه کافی و عدم وجود انباشت ذرات در فضاهای بسته از اهمیت بالایی برخوردار است.

نکاتی برای استفاده در فرآیند

• هنگام افزودن آنـیهیدرید مالئیک به واکنش‌های شیمیایی، امکان تولید گرما و گاز وجود دارد؛ بنابراین پروتکل‌های کنترل واکنش (مانند خنک‌سازی، کنترل دما) باید رعایت شود.

• در فرآیند ساخت رزین‌ها به میزان دقیق مصرف، کنترل سرعت تزریق، اختلاط مناسب و زمان‌بندی واکنش اهمیت دارد.

• توجه به ایمنی محیط‌زیست: بخارات و پودر قابل جذب نباید آزاد شود.

---

بخش هشتم: مقایسه با ترکیبات مشابه

 مقایسه با آن­یهیدرید فتالیک و سایر انهیدریدها

• آنـیهیدرید فتالیک (Phthalic Anhydride) نیز یکی از انیدریدهای مهم صنعتی است، اما کاربردها و ساختارش متفاوت است.

• آنـیهیدرید مالئیک به دلیل دوگانه بودن واکنش‌پذیری (کربوکسیلیک و آلکن) از بسیاری از انیدریدهای ساده‌تر پویاتر است.

تفاوت با اسید مالئیک

• اسید مالئیک (Maleic Acid) ترکیبی با فرمول HOOC–CH=CH–COOH است و آنـیهیدرید مالئیک از آن مشتق می‌گردد. 

• یکی از تفاوت‌های مهم این است که آنـیهیدرید مالئیک به محض تماس با آب، هیدرولیز می‌شود و اسید مالئیک حاصل می‌شود cameochemicals.noaa.gov+1

---

 

بخش نهم: پرسش‌های متداول 

 آیا آنـیهیدرید مالئیک خطرناک است؟

بله، تماس مستقیم یا استنشاق بخار یا گرد آن می‌تواند باعث تحریک پوست، چشم، دستگاه تنفسی شود. لذا رعایت ایمنی الزامی است. 

آیا این ماده در صنایع غذایی استفاده می‌شود؟

به صورت مستقیم به عنوان آنـیهیدرید خیر؛ اما یکی از مشتقات آن یعنی اسید مالئیک (Malic Acid) در صنایع غذایی به‌عنوان تنظیم‌کننده pH یا افزودنی طعمی استفاده می‌شود. 

 چگونه می‌توان جایگزینی برای آن پیدا کرد؟

بسته به کاربرد، ممکن است از انیدریدهای دیگر یا پلیمرهای متفاوت استفاده شود؛ اما به دلیل ویژگی‌های خاص (مثل واکنش‌پذیری بالا)، جایگزین کردن آن همیشه ساده نیست.

 نگهداری آن چگونه است؟

در محیط خشک، دور از بخار آب، بازها، آمین‌ها، فلزات فعال و در بسته‌بندی مناسب. تهویه نیز باید مناسب باشد.

 روند بازار برای آینده چیست؟

پیش‌بینی می‌شود با افزایش تقاضا در صنایع ساخت و پوشش، کاربرد آنـیهیدرید مالئیک نیز افزایش یابد، به‌ویژه در مناطق آسیا-پاسیفیک.

---

بخش دهم: نتیجه‌گیری

آنـیهیدرید مالئیک را می‌توان یکی از «فاقد جایگزین آسان» ترکیبات میانی در صنعت شیمی دانست. از رزین سازي گرفته تا پوشش‌ها، روانكارها، مواد غذایی و کشاورزی، این ماده نقش کلیدی دارد. با وجود مزایای فراوان، چالش‌هایی از جمله ایمنی، محیط‌زیست و مقررات نیز وجود دارد که باید با دقت مدیریت شوند. اگر شما در صنعتی فعالیت می‌کنید که می‌تواند از این ماده بهره ببرد، آگاهی از خواص، روش تولید، کاربردها و ایمنی آن یک مزیت رقابتی برایتان خواهد بود.

 

---

📄 دیتاشیت آنیهیدرید مالئیک (Maleic Anhydride Data Sheet)

نام محصول: آنیهیدرید مالئیک

درجه خلوص: حداقل ۹۹%

شماره CAS: ‎۱۰۸-۳۱-۶

شماره EC: 203-571-6

فرمول مولکولی: C₄H₂O₃

جرم مولی: ۹۸٫۰۶ g/mol

ظاهر: جامد سفید تا بی‌رنگ با بوی تند

نقطه ذوب: ۵۲–۵۳ °C

نقطه جوش: ۲۰۲ °C

چگالی (۲۵ °C): 1.48 g/cm³

انحلال‌پذیری: در آب ناپایدار، در اثر هیدرولیز به اسید مالئیک تبدیل می‌شود

موارد کاربرد: رزین UPR، افزودنی‌های روانکار، رنگ، چسب، صنایع نفت و کاغذ

خطرات: تحریک‌کننده پوست، چشم و مجاری تنفسی

شرایط نگهداری: در محیط خشک، خنک و دور از رطوبت نگهداری شود.

 

---

🛒 خرید آنیهیدرید مالئیک 

شرکت مهندسین مشاور با سال‌ها تجربه در تأمین مواد شیمیایی صنعتی، امکان خرید آنیهیدرید مالئیک (Maleic Anhydride) را در گریدهای مختلف فراهم کرده است.

این شرکت تأمین‌کننده معتبر در حوزه مواد پلیمری، رزین، چسب و افزودنی‌های صنعتی بوده و محصولات خود را با کیفیت تضمین‌شده و قیمت رقابتی عرضه می‌کند.

خدمات شرکت مهندسین مشاور شامل:

• فروش خرد و عمده آنیهیدرید مالئیک

• مشاوره فنی در انتخاب بهترین گرید برای کاربری خاص

• ارسال سریع به سراسر کشور

📞 شماره تماس: ۰۹۱۵۵۲۸۹۸۹۵

🌐 وب‌سایت: www.formull.ir

---

 فروش آنیهیدرید مالئیک

شرکت مهندسین مشاور یکی از تأمین‌کنندگان تخصصی آنیهیدرید مالئیک در ایران است که با بهره‌گیری از منابع معتبر آسیایی و اروپایی، محصولاتی با خلوص بالا ارائه می‌دهد.

مزایای خرید از مهندسین مشاور:

• تضمین اصالت و آنالیز آزمایشگاهی محصول

• قیمت مناسب و امکان خرید عمده یا جزئی

• تحویل سریع و مطمئن

• مشاوره تخصصی فرمولاسیون و مصرف صنعتی

📦 فروش ویژه Maleic Anhydride با بسته‌بندی‌های:

• کیسه‌های ۲۵ کیلوگرمی

• بشکه‌های ۲۰۰ کیلویی

• سفارش‌های سفارشی بر حسب نیاز کارخانه‌ها

برای اطلاعات بیشتر و دریافت پیش‌فاکتور، می‌توانید به سایت رسمی شرکت مراجعه کنید:

👉 www.formull.ir

---

نتیجه‌گیری

آنیهیدرید مالئیک ماده‌ای حیاتی برای صنایع پلیمر، رزین، رنگ و افزودنی‌های صنعتی است.

شرکت مهندسین مشاور با عرضه محصول باکیفیت ، انتخابی مطمئن برای خرید این ماده در ایران محسوب می‌شود.

 

برای خرید

“آنیهیدرید مالئیک“

با ما در تماس باشید …